गाव : सावरगाळी । जिल्हा : बेळगाव । एक मराठी शाळा

कोल्हापुरातून बेळगावात गेल्यानंतर पुढे खानापूर तालुक्यातून जरासं पुढे गेल्यानंतर रस्त्याला लागून असलेलं गाव : सावरगाळी. कोल्हापुरापासून अंतर साधारण सव्वाशे किलोमीटर. बेळगावापासून तीसेक किलोमीटर.
लोकसंख्या : पाचशेच्या आसपास.
तिथली 'सरकारी उच्च प्रा. मराठी शाळा'

पहिलीतली मुलगी - नाव : साक्षी.
तिच्या वर्गात मुलं : सात.
तिला येणाऱ्या भाषा : दोन : मराठी आणि कन्नड.
शाळेच्या पडवीतल्या गोल खांबावरचे ''हे (शब्द) वाच बघू.''
गाय
बैल
म्हैस
घोडा
शेळी
मेंढी
मांजर
कुत्रा
हरण
ससा
उंट

सगळं रांगेत पाठ केल्यामुळे पटापट म्हणून दाखवलं.

मग कागदावर लिहून दाखवला शब्द : मजबूत.
तिला जमत नाहीये.
''एकेक अक्षर जमतंय का बघ.''
हळूहळू म - ज -
                    एवढं जमलं. मग 'बू' सांगितलं. मग 'त' जमला. एकूण : 'मजबूत' म्हणता आलं.

पहिली ते सातवीची मराठी माध्यमाची शाळा.
सकाळी आठच्या वेळेतली गोष्ट वर सांगितली.
त्यानंतर समोरच्या मैदानात रांगेत उभ्या राहिलेल्या विद्यार्थ्यांची प्रार्थना सुरू झाली.
राष्ट्रगीत म्हणायला सुरुवात-
जन गण मन अधिनायक जय हे भारत भाग्यविधाता

नंतर मुलांची उपस्थिती मोजण्यासाठी प्रत्येकाला सरांनी आकडे घ्यायला सांगितले. एक - दोन करत एकोणतीसच्या इथे असलेला मुलगा गडबडला. सरांच्या सूचनेवरून रांगेत त्या मुलाच्या पुढे उभा असलेला मुलगा मागे वळतो. मागच्या आकडा चुकलेल्या मुलाचं नाक धरून त्याच्या थोबाडीत मारतो. शिक्षा झाल्यानंतर पुढची गणती होऊन मुलांची त्या दिवशीच्या प्रार्थनेच्या वेळची उपस्थिती नोंदवली जाते : ३४.

एकूण वर्गांच्या खोल्या चार.
मुलं आत गेली. आणि पुन्हा आतून वेगळ्या प्रार्थनेचे आवाज : बलसागर भारत होवो, विश्वात शोभूनी राहो.
***

शाळेच्या मैदानाच्या एका कोपऱ्यात शेकोटी पेटवून तासभर बसून असलेल्या काळ्या बारक्या आजोबांचं वय : ८६ वर्षं.
त्यांना बोलता येणारी भाषा : एक : मराठी.
समजणाऱ्या भाषा दोन : मराठी आणि कन्नड.
''कन्नड कितपत?''
समजतंय, पण काय बोलू, कसं बोलू समजत नय.
***

***

शनिवार : २ फेब्रुवारी २०१३ या दिवशीची ही प्रत्यक्ष नोंद आहे. फोटो काढतो तशा हेतूने केलेली.