रेघ : दोन वर्षं

 'रेघ' हा ब्लॉग आत्ता ज्या पत्त्यावर सुरू आहे तिथं सुरू झाल्याला आत्ताच्या ऑक्टोबरला दोन वर्षं पूर्ण झाली. ह्या ब्लॉगवरची पहिली नोंद २३ ऑक्टोबर २०१०ची आहे.

यापूर्वी दुसऱ्या पत्त्यावर रेघ सुरू होती, पण तिथं तिची मर्यादा स्पष्ट झाली म्हणून ती थांबवली. रेघेचा तो पहिला टप्पा थांबला ती तारीख होती २ नोव्हेंबर २०१०. म्हणजे एकूण असे टप्पे टाकत आपण इथपर्यंत आलोय त्यात आजचा दोन नोव्हेंबर.

दरम्यान, अनेक गोष्टी झाल्यात.
'रेघे'वरच्याच गोष्टी म्हणून एकूण आठ ब्लॉग तयार करता आले.
ते असे-
भाऊ पाध्ये
नपेक्षा... अशोक शहाणे
श्री. दा. पानवलकर
हमीद दलवाई
कमल देसाई
सदानंद रेगे
तुळसी परब
वसंत दत्तात्रेय गुर्जर

हे ब्लॉग ज्या व्यक्तींसंबंधीचे आहेत त्याच व्यक्ती का निवडल्या याला कोणतंही लॉजिक नाही. आपण कोणाचंतरी वाचतो आणि मग ते आवडलं तर त्याबद्दल काहीतरी शोधायला पाहातो. पण शोधून शोधूनही काही सापडत नाही अशी अवस्था मराठीत अनेकदा होते. अशी अवस्था झाली तेव्हा आपल्या कुवतीनुसार जे जमवता आलं ते कात्रणांसारखं जमवून तयार झालेले हे ब्लॉग आहेत. अशा कित्येक माणसांबद्दल असं काहीतरी करता येईल, पण शेवटी आपली मर्यादा पडतेच. मूळ मुद्दा एवढाच की हे आठही ब्लॉग म्हणजे कात्रणवहीच्या पातळीवरचं दस्तावेजीकरण आहे. त्या पलीकडे त्यात काही आहे असा दावा नाही. संबंधित माणसांची काही प्राथमिक माहिती, काही फोटो, असल्यास पुस्तकांच्या नावांची यादी अशी कात्रणं एकत्र इंटरनेटवर सापडावीत एवढाच हेतू.

हे सगळं आज स्पष्ट करण्याची कारणं आहेत.
ह्या ब्लॉगांसंदर्भात एका ठिकाणी आपसूक छापून आल्यामुळे काही बरं म्हणणारे आणि काही वाईट म्हणणारे फोन आले. त्या निमित्तानं ह्याबद्दल आपण बोलून ठेवू, एवढ्याच हेतूनं ही नोंद.

बाकी, 'रेघे'बद्दल बोलायचं तर त्यात पर्यायी माध्यमं, भाषा, आणि मराठी साहित्य अशा तीन रस्त्यांनी रेघेचा प्रवास होत आलेला आहे, तो कितपत होत राहाणार याचा पत्ता नसला तरी साधारण 'रेघ' आणि इतर आठ ब्लॉग यांच्याबद्दल एकसंध बोलणं व्हावं यासाठीही ही नोंद आहे. 

'रेघे'चं फेसबुकवर खातं उघडून ठेवलं, त्याचा कितपत उपयोग होतो याची शंका आहेच. तरी ते अजून सुरू आहे.

माध्यमं उभ्या पद्धतीनं नाही तर आडव्या पद्धतीनं पसरायला हवीत, म्हणजे आडव्या रेघेसारखी. त्यात अशा एका ब्लॉगनं काही मोठा फरक पडत नाही. पण तरी आपली रेघ मारून ठेवावी ह्या हेतूनं हा ब्लॉग सुरू केला होता.

वरती जे आठ ब्लॉगांच्या लिंका दिल्यात, ते 'रेघे'चेच प्रकल्प म्हणण्याचं कारणही हेच आहे. आपण आपल्या पातळीवर माध्यमांचा वापर कसा करू शकतो? एक जनरल रस्त्यावरचा माणूस म्हणून आपण काय करू शकतो? आपल्याला वाटतं ते माध्यमांच्या माध्यमातून करू शकतो का? या प्रश्नांची खूप मोठी उत्तरं असतील. पण एका फुटकळ माणसाला समजा वाटलं की त्याला काही लेखक मंडळींबद्दल माहिती जमवायचेय आणि ती एकत्र करून ठेवायचेय आणि ती अजून कोणाला वाटल्यास उपलब्ध व्हावी, तर त्याच्या प्रयत्नाला व्यासपीठ आहे, ते सध्यातरी इंटरनेटचं. हे आधी जेवढे पैसे खर्च करून करावं लागलं असतं त्या तुलनेत खूपच स्वस्तात होतंय त्याचं कारणही इंटरनेटच.

म्हणजे या 'रेघे'चा हेतू काय तर पर्यायी माध्यमांचा वापर आपल्या कुवतीनुसार कसा करता येईल याचं एक उदाहरण तयार करणं. त्यात रेघ - हा ब्लॉग आणि वरती दिलेले आठ ब्लॉग यांच्या मदतीनं हे उदाहरण पूर्ण होतंय.

हे सगळं एकदा नोंदवून ठेवणं आवश्यक वाटलं आणि सध्या काही लोकांनी त्याबद्दल विचारलं, कोणी दुसऱ्या कोणीतरी विचारलेलं सांगितलं, अशा सगळ्या गोष्टींमुळे हे आज नोंदवून ठेवलं एवढंच.